Ururka Second-class citens oo ah urur ay ku midoobeen dad gaarayo 100 qof oo soomaali ah, kuwaas oo ay soo wajaheen dhibaatooyin xaga sharciyada ah, ayaa maanta kulan la yeeshay qaar kamid ah xubnaha baarlamaanka Norwey ugu jiro xisbiga AP. Xildhibaadan ayaa ka kala socday labada gudi -aarlamaanada kala ah gudiga sharciga(Justiskomiteen) iyo gudiga kommunal og forvaltningkommiteen oo qaabilsan howlo ay kamid yihiin ajaaniibta, dadka laga tiro badanyahay iyo waliba siyaasada dowliga ah ee ku wajahan qofka shaqsiga(personalpolitikk). Kulankan oo ka dhacay xarunta baarlamaanka Norwey ee Stortinget, ayaa sidoo kale waxaa ka qaybgalay madaxa hay-ada la dagaalanka faquuqa dowliga ah ee (OMOD), Akhenaton de Leon.

[adsenseyu1]

Kulankan ayaa intiisa badan ka koobnaa dhagaysiga ay xildhibaanadan ka tirsan xisbiga AP dhagaysanayeen cabashada, dacwada iyo codsiga ay gudbinayeen qaar kamid ah xubnaha ururkan Second-class citens  . Waxa ayna ka cabanayeen dhibaatooyin ay kamid yihiin: in laanta socdaalka ee UDI-du ay kala noqotay dhalashada wadankan, iyada oo lagu eedaynayo inay asal ahaan ka imaadeen wadamo aan aheyn Soomaaliya, balse aysan UDI-du wali soo bandhigin cadeyn buuxdo oo arintaas xaqiijin karta. Markii ay keeneen cadeyn muujinayso inay Soomaaliya kasoo jeedana, ay UDI-du diiday inay aqoonsato documentiyadooda.

Qaar kamid ah xubnaha kulanka joogay sheegay in dib loogu yeeray intervju iyo waraysi cusub, oo u dhigma kii laga qaaday markii ay wadanka iska dhiibayeen toboneeyo sano kahor.Iyada oo la waydiinayo qaar kamid ah su aalo la waydiiyay dhowr iyo toban sano kahor, oo aysan wada xasuusan jawaabtooda.

Madaxa hay-ada OMOD Akhenaton de Leon ayaa sidoo kale kulanka ka sheegay inay tahay arin laga xumaado in qof wadanka degenaa mudo aad u badan sharciga laga xayuubiyo, iyada oo aan marka hore lasoo bandhigin cadeyn la arki karo ama aan lasoo taagin maxkamad. Akhenaton ayaa sidoo kale sharci daro ku tilmaamay in haystay dhalashada laga dhigo wadan la’aan(statsløs), maadaama ay markii hore oo ay dhalashada Norwey qaadanayeen ka tanaasuleen dhalashada wadankoodi hore. Sidaasna uu qofku wadanka ku noqdo maxbuus, maadaama uusan haysan sharci ama documentiyo uu ku baxo ama ku safro.

Arin sidoo kale aad looga hadlay inta uu kulan socday ayaa ah saameynta ay dhibaatada xaga sharciga ah ku yeelanayso caruurta wadanka ku kortay ama ku dhalatay. Waxaa jiro caruur badan oo wadanka ku dhashay, dhalashada wadankana haysta, balse sharciyada lagala noqdey waalidkii dhalay, sidaasna ay dhibaatadii xaga sharciga ahayd isku badasho dhibaato qoys oo saameyn badan reebta.

Xubnaha ururka Second-class citens iyo madaxa hay-ada OMOD ayaa ugu danbeyn ka codsaday xildhibaanadan kulanka joogey in baarlamaanka Norwey uu wax ka qabto arintan. Waxay si gaar ah u codsadeen:

1. in si cadaalad ah oo sharciga waafaqsan ay boolisku u baaraan dadka laga shakisanyahay dhalashadooda.

2. In hadiiba la rabo in qofka lagala noqonayo sharciga dhalashada wadanka, la marsiiyo maxkamada inta aan go-aan la gaarin.

3. In boolisku ama udi-du ay qofka xukumaan hadii la soo bandhigo cadeymo buuxdo.

4. iyo in la damaanad qaado xaga uu qofku u leeyahay in la sugo amnigiisa.

Xildhibaanada  xisbiga Ap-ga ayaa gudoomay dhamaan documentadii ay soo bandhigeen xubnaha ururkan, iyaga oo sheegay inay dib u eegis ku sameyn doonaan arintan, kulana noqon doonaan xildhibaanada kale ee la fadhiyo gudiyadooda baarlamaanka. laakiin xildhibaanadan ayaa hoosta ka xariiqay inay sharci tahay in qofka lagala noqon karo dhalashada wadanka, hadii la helo cadeymo sax ah oo muujinayo inuu ka been sheegay asalkiisa. Iyaga oo raaciyay in loo baahanyahay in la helo tiro koob sax ah oo ku saabsan arintan iyo saameynta ay leedahay, gaar ahaan dadka lagala noqday sharciga wadanka oo aan heysan wadan kale oo ay u safraan ama documentiyo sharci ah.

Xildhibaanadan ayaa si gaar ah u sheegay inay si fiican ugu dhaba gali doonaan dhibaatooyinka soo wajihi kara caruurta wadanka ku dhalatay ama ku kortay oo ay waalidkii dhalay soo wajahdey dhibaatooyin xaga sharciga ah.

[adsenseyu1]

Goobta laga helay meydka wiilkan dhalinyarada soomaaliga ah Foto: Astrid Øvre Helland

Booliska magaalada Tromsø ayaa shalay aroortii bada magaaladaas ka helay meydka nin dhalinyaro ah oo da´ahaan ay sheegeen inuu jiray labaatameeyo. Goobta meydka wiilkan laga helay oo aan wax badan ka dheereyn senterka magaalada,  ayaa ah meel ka shiraacato doonta Hurtigruten. Waxaana booliska arintan ku wargeliyay qof jidka marayay oo arkey meydkan wiilkan oo bada wajiga kula jiro.

Warar aan shalay galinkii danbe kasoo xiganay qaar kamid ah jaaliyada soomaaliyeed ee ku dhaqan magaalada Tromsø ayaa xaqiijinaya in wiilkan meydkiisa laga helay bada uu ahaa taksiile dhalinyaro soomaali ah oo magaalada degenaa. Waxa ayna magaciisa noogu sheegeen Caydaruus cumar Faarax. 

Booliska magaalada Trømso ayaa sheegay in ilaa hada in aysan cadeyn karin in wiilkan bada lagu tuuray iyo inay si kale wax u dhaceen.Roy Tore Meyer oo ah madaxa howgalada booliska magaaladaas ayaa warbaahinta u sheegay inay qaraabada wiilkan gaarsiiyeen warka la xiriira dhacdadan, iyaga oo baaritaan kusii sameyn doonaan arintan.

Qaar kamid ah jaaliyada soomaaliyeed ee ku dhaqan magaalada Tromsø ayaa muujiyay in dhacdadan ay soomaalida ku dhaqan magaaladaas ku dhalisay wel-wel xoogan.

-Wixii kusoo kordha dhacdadan, dib ayaan kasoo galin doonaa.

Død person funnet i havnebassenget i Tromsø..les mer på norsk her:

Kilde/xigasho: Nordlys [adsenseyu1]

Khadro Yusuf oo ah gabar asalkeedu uu soomaali yahay, soomaalida reer Norwey ay aad u wada garanayaan ayaa maanta wargayska Dagbaladet kusoo daabacday maqaal ay uga hadlayso systemka xawaaladaha iyo qaabka ay u shaqeeyaan. Khadro oo soo xiganayso warkii ay warbaahinta Norwey qorayeen maalmo kahor oo ku saabsanaa in garoonka diyaaradaha Oslo lagu qabtay 11 milyan NOK oo uu leeyahay urur soomaali ah 00 xawaalad ka shaqeeyo, ayaa maqaalkeeda si dadban ugu sheegtay in xawaaladaha iyo lacagaha tirada badan oo ay ajaaniibtu u diraan qaraabadooda ay qayb ka tahay sababaha dhaliya saboolnimada caruurta ajaaniibta ah.

Markii ugu horeysay ee aan maqlo ereyga xawaalad waxay ahayd markii aan dhiganayay claska 3-aad, markaas oo uu wiil fasalka ila dhigta uu ku faani jiray in loo soo gadi doono kabo cusub oo adidas ah. Dhowr isbuuc kadib markey kasoo wareegtay, walina aan kabo loo soo gadin ayaan waydiiyay maxaa dhacay, wuxuuna iigu jawaabay Xawaalad ayaa dhacday…

Waxaa timid su aal ah: Hadii aad adiga kabo adidas ah heshid, waxaa baahi ku seexan doono caruurta ilmo adeeradaa/ilmo abtigaa ah. Baahi intee le-eg ayaa hada u qabtaa kabahaas adidaska ah.

isbuucan ayaa airportka Oslo lagu qabtay 11 milyan oo NOK. Haa waa run, waa 11 milyan lacagta la qabtay. Waana lacagtii ugu badneyd ee abid hal meel lagu qabto sida ay sheegeen ilaalada airportka. …

….Bishiiba hal mar ayuu qofku lacag u diraa Islaan caruur agoon ah haysato, ama ilma adeeradaa oo wax ay cunaan u baahan. Wadan soomaaliya oo kale ah, waxbadan uu dagaal ahli ah uu ka socday, baahida jirtaa maba dhamaato. Ayeeyo xanuunsan, abaal dhacday ama urur xornimo u dirir ah oo la taageerayo.

Doodo badan ayaa laga sameeyay sida ay xawaaladuhu saameyn u yeeshaan isdhexgalka ajaaniibta iyo mujtamaca intiisa kale.  Rapport ay soo saartay hay-ada PRIO ayaa lagu cadeeyay in xawaaladaha iyo lacagaha la diro aysan wax saameyn weyn ah ku laheyn ka qaybqaadashada ajaaniibta ee nolosha wadamada ay kunoolyihiin. balse Khadro ayaa sheegayso in ay arintaas aysan ku qanacsaneyn, iyada oo sheegtay in xiriir weyn uu ka dhaxeeyo saboolnimada caruurta ajaaniibta ee Norwey iyo lacagaha ay xawaaladuhu diraan, gaar haan qowmiyadaha aan suuqa shaqada aad uga dhex muuqan.

Khadro ayaa sheegayso in caruurta ajaaniibta ah aysan helin waxyaabo ay u baahnaayeen ama aysan ka qaybqaadan karin aktivitetyada ay caruurta kale sameeyaan, sababtoo ah waxaa lacag loo diraa qaraabo kunool wadamada ay waalidiintu kasoo qaxeen, iyada oo lasii marsiinayo xawaaladaha.  Hadii aysan waalidku shaqeynin, ilmo badana ay dhaleen, wixii yaraa ee soo galana ay qaraabo qaarkeed usii dirayaan, waxay waalidku ku qasbanyihiin inay jaraan wixii loo arko in laga maarmi karo. 

Khadro ayaa sidoo kale ku baaqday in wax laga badalo qaabka ay xawaaladuhu u shaqeeyaan, sidoo kalena baaritaan lagu sameeyo saameynta ay ku leeyihiin dhaqaalaha qoyskaska, saboolnimada caruurta iyo waliba isdhexgalka bulshada.

Hawala er bra som bistand, men kan øke fattigdommen i Norge.. Adidas-sko til deg betyr at tre av dine søskenbarn vil sove sulten fremover. Hvor mye vil du ha de skoene? Les mer på norsk her :

Kilde/xigasho: Dagbladet

Kowdii bishan September  ayaa waxaa dhaqan galay sharci cusub oo awood u siinaya booliska Norwey inay xiri karaan dadka raba inay isdhiibaan, balse ay u badantahay inaysan sharci magangalyo heli doonin. 

Go-aankan cusub oo kasoo baxay kulan ay isbuucii hore wada qaateen golaha wasiirada wadankan ayaa awood dheeraad ah u siinaya booliska inay si kumeel gaar ah u xiraan qofkii loo badinayo inuusan sharci heli doonin, isla markaana kiiskiisa lagu baaro, looguna soo jawaabo 48 saacadood. iyada oo sidoo kale lasoo yareeyay xiliga uu qofka kaga dacwoon karo karo hadii la siiyo negativ, waxaana laga dhigay hal isbuuc, halka uu awal ahaa sadex isbuuc.  

Dowlada ayaa sidoo kale dhaqangalisay sharci cusub oo dhigaya in hadii ay bataan dadka qoxootiga ah ee imaanaya Norwey, ay boolisku awood u yeelaan doonaan inay xuduudka ka celiyaan qofkii loo badaniyo inuusan sharci magangalyo ka heli doonin Norwey. 

Waxaa sidoo kale maalintii shalay ahayd dhaqan galay sharci kale oo dhigaya in hadii qofka wadankiisa ay kajirto meel nabad ah oo aysan colaad iyo dagaal kajirin loo celin karo meeshaas.

Fra fredag har politiet fått utvidet myndighet til å pågripe og fengsle asylsøkere med søknader som antas å være åpenbart grunnløse. Fra 1. september begynner flere innstramminger å gjelde... Les mer på norsk her:

Xigasho/kilde: ABC nyheter, regjeringen.no  [adsenseyu1]

Boqorka Norwey  Kong Harald ayaa maalintii shaley ahayd khudbad taariikhda gali doonto ka jeediyay xaflada sanadguurada 25-aad ee kasoo wareegtay markii loo caleemo saaray xilka boqortinimada. Kong Harald ayaa khudbadiisa si weyn ugu xusay kala duwanaanshaha shacabweynaha ku dhaqan wadankan, isagoo cadeeyay in dadka norwiijiga ah ee halkan kuwada nool ay kala yimaadaan dacalada wadankan iyo daafaha caalamkaba. 

Kong Harald ayaa khudbadiisa si weyn ugu xusay qiimaha ay leedahay wadajirka, wada noolaha iyo wax wada qabsiga, Isagoo ku booriyay in qof walba uu mas-uuliyad iska saaro sida uu wax uga gaysan lahaa, ugana qaybqaadan lahaa arintaas.

Dadka norwiijiga qaarkood waxay aaminsanyihiin Gud/God, qaarkood waxay aaminsanyihiin ilaahay, qaarbaa labadaba wada rumaysan, halka qaar kalena aysan waxbo rumaysneynba. Dadka norwiiga ah waxay ka yimaadeen gobalada woqooyiga, koonfurta, gobalada Trønderlag iyo dhamaan gobalada kale oo dhan ee wadanka. Dadka norwiijiga ah qaarkood waxay ka imaadeen  Somalia, Afghanistan, Pakistan, Polend iyo Syria. Aniga awoowayaashey waxay kasoo haajireen Denmark iyo England 110 sano kahor. Mar walba ma fududa inaad helno meesha aan ka nimid dhalasho ahaan ama dowlada aan u dhalaney. Gurigeena waa meesha uu qalbigeenu/wadnaheenu jiro, mar walbana qalbigeena kuma soo oodi karno xuduud wadan.

Khudbada boqorka ayaa ilaa xalay si aad ah looga hadal hayay baraha bulshada, gaar ahaan facebooga oo lagu faafiyay(share gareeyay) in kabadan boqol kun oo jeer. 

Xaflada sanadguurada 25-aad ee Kong Harald V oo ay kasoo qaybgaleen marti sharif iyo dad magac kuleh wadanka,  ayaa shaley ka dhacday qasriga boqortooyada Norwey. Waxaana dadka xafladaas joogay kamid ahaa reysulwaaraha wadanka Erna Solberg iyo inta badan golaheeda wasiirada. Sidoo kale waxaa xaflada lagu casuumay marti sharaf lagu soo xulay shaqo bulsho oo ay qabteen, gobalba walba laga soo xulay 50 qof. Waxaana dadkaas sida gaarka loo casuumay kamid ahaa ilaa 8 qof oo soomaali ah, oo ay kamid yihiin Xuseen Cabdi Yuusuf(Harstad), Abdirizak Mohamed(Lillehamar) , Abdi Mohamed(Florø) iyo Safiyo Abdi Haase(Østfold). 

Nordmenn tror på Gud, Allah, Altet og Ingenting.Nordmenn har også innvandret fra Afghanistan, Pakistan og Polen, Sverige, Somalia og Syria. Mine besteforeldre innvandret fra Danmark og England for 110 år siden ….Les mer på norsk her: 

Kilde/xigasho: Aftenposten  [adsenseyu1]

Waxaa maanta magaalada Oslo ka bilaabatay maxkamadeynta aabe soomaaliyeed oo lagu soo dacweeyay in uu gabadhiisa yar gaarsiiyay jug iyo dhaawac sababay inay indhaha beesho, maskaxdana uu kasoo gaaro dhaawac weyn. Gabadha yar oo hada 8 bilood jir ah ayaa marka uu dhaawaca soo gaarayay jirtey afar isbuuc(hal bil) oo kali ah. Qareenka u doodaya gabadha yar ayaa sheegay in gabadhan aysan kasoo kabsan doonin dhaawac soo gaaray, maadaama ay u badantahay inaysan mustaqbalka awoodi doonin inay fadhiisato, socoto ama hadashaba. Iyadoo hadalkeeda raacisay in gabadhan inta ka dhiman nolosheeda, ay u baahantahay caawinaad joogto ah. 

[adsenseyu1]

Aabaha gabadha dhalay oo 31 sano jir ah ayaa iska fogeeyay eeda loo soo jeediyay, Isaga oo sheegay in xusulkiisa uu gabadha ku dhacay  isagoon u wadin, xili ay wada hurdeen joodari dhulka yaalay. Aabaha ayaa sidoo kale sheegay in uu kusoo kacay qaylada gabadha yar iyo xanuunka uu la xunuunsaday isku dhaca xusulkiisa iyo gabadhiisa yar. 

Dacwad oogayaasha dowlada iyo xeer ilaaliyaha maxkamada ayaa sheegay inaysan aqbalin sharaxaada aabaha, maadaama baaritaan ay sameeyeen kadib ay rumaysanyihiin in gabadha uu madaxa kasoo gaaray hal jug iyo wax kabadan, iyagoo sidoo kale sheegay inay rumaysanyihiin in gabadha ay la kulantay gilgilid(ruxitaan).

Aabaha ayaa maxkamada maanta ka sheegay in maalinta uu dhibkani dhacay habeenkeedii uu ka shaqeynayay taxi uu habeenkii wado, ilaa ay xaaskiisu soo wacday oo ka codsatay inuu guriga imaado maadaama ay gabadha yari ooyayso.  Aabaha ayaa sheegay in habeenkaas inta ka dhimaneyd uu hayey gabadha, isaga oo u maleynayay in xaaskiisa ay kala wareegi doonto marka ay hurdada kasoo kacdo subixii. Balse hooyada ayaa subixii sii aaday balan ay ku laheyd xafiiska NAV. 

Garyaqaanka dowlada ayaa aabaha waydiiyay: Maka warqabtay inay NAV balan ku laheyd?

Aabaha ayaa ku jawaabay inay usii sheegtay maalmo kahor, balse uusan ogeyn saacada ay balantu tahay ilaa uu ka warhelay hooyada oo guriga ka baxday.  Aabaha ayaa sidoo kale sheegay inuusan ka xanaaqsaneyn markaas in hooyadu ay baxday, balse uu ka xanaaqsanaa inuu hurdada iska celin kari waayay, markii danbena uu seexday joodari dhulka yaaley, gabadha yar agteeda.  Isaga oo sidoo kale sheegay in dhowr mar oo hore uu gabadhiisa kaligiis hayay.

Hooyada iyo aabaha gabadha dhaley ayaa lagu soo dacweeyay inaysan gabadha yar ee dhaawucu soo gaaray aysan siin caawintii ay u baahneyd markaas. Gabadha yar ayaa legevaktaha la geeyay maalin iyo bar kadib markii uu dhaawacu soo gaaray, iyadoo uu markaas uu xaalkeedu uu marayay meel halis ah sida ay sheegeen dhakhaatiirta gabadha qaabishey, oo markii danbena ku wargeliyay arinta gabdha booliska iyo barnevernka.

Hooyada gabadha dhashay ayaa sheegtay in gabadheedu ay caafimaad qabtay marka ay guriga ka baxday aroortii, balse markii ay soo noqotay oo ay aragtay xaalka gabadha ay damacdey inay legevaktaha horey ka gayso. Waxaana sida ay sheegtay arintaas ka hor istaagay aabaha uu ka cabsi qabay in booliska ama barnevernku ay arinta soo dhaxgelaan.  Booliska ayaa sidoo kale sheegay inay la hadleen dhowr qof oo qaraabo ah oo ay hooyadu la xiriirtay si ay aabaha uga dhaadhiciyaan in gabadha yar dhakhtar la geeyo. Iyaga oo ugu danbeyn ku heshiiyay in gabadha dhakhtar la geeyo, hooyaduna ay sheegato inay iyada gabadha dhaawaca soo gaarsiisay. 

Aabaha gabadha dhaley ayaa sheegay inuu ka shaleynayo in uu horistaagay in gabadha yar la geeyo isbitaalka si deg-deg, isaga oo intaas ku daray in hadii uu ka warqabi lahaa in gabadha uu dhaawac sidaas u weyn madaxa kasoo gaaray in isaguba ula carari lahaa isbitaalka. 

Qoyska soomaalida ah ayaa degenaa xaafada Sandaker ee magaalada Oslo, iyada aabaha gabadha dhaley uu haysto dhalashada wadankan, halka hooyadu ay wadanka timid sanadkii 2014.

Xigasho/kilde: Dagbladet 1, Dagbladet 2, Dagbladet 3 

[adsenseyu1]

Wasiirada arimaha soo galootiga iyo isdhexgalka bulshada dowlada Norwey Sylvie Listhaug ayaa shaley booqasho ku tagtay xaafada Grønland, iyada oo sheegtay inuu wel-wel weyn ku hayo xaalada cakiran ee  xaafadaas. Listhaug oo shir jir-aaid ku dhex qabatay bartamaha xaafada Grønland ayaa sheegtay in hadii aan wax laga qaban xaaladaha xaafadan ay ka cabsi qabto in ay noqdoon kuwo geeri go-an ka ah magaalada inteeda kale, maadaama ay isku uruursadaan dad u badan soo galooti, krimanalitetka iyo falalka danbiyada ah ee ka dhaca xaafadana ay aad u badanyihiin marka loo eego magaalada ama dalka intiisa kale.  

Listahuag ayaa hadalkeeda raacisay in xaafadahan ay ku badanyihiin qoysas ajaaniib ah oo caruur badan haysta, degana guryo yar-yar oo ciriiri ah, dhalinyaro iskuulada ka dhacay, shaqana aan haysan sidaas darteedna degan guryaha dowlada, dhalinyaro kale oo ka shaqeeyo howlo la xiriiro kriminalitet iyo waliba dhalinyaro kale oo xaafada ku dhex wato hub. Iyada oo sheegtay in hadii intaas ay isbiirsadaan oo aanan wax laga qaban, ay ka cabsi in uu xaalka xaafadan ay ku danbeyn do onto sida ay noqdeen xaafado kuyaalo magaalooyinka Sweden qaarkeed. Iyada oo sheegtay in dhawaan ay kulan la yeelan doonto gudoomiyaha golaha deegaanka ee Oslo Raymond Johansen si ay uga wada hadlaan xaalada sii cakirmeysa ee xaafadahan. 

Taliyaha booliska Oslo Hans Sverre Sjøvold ayaa sidoo kale ka deyriyay xaalada xaafadan, maadaama ay ku badanyihiin dhalinyarada ajaaniibta ah ee ka shaqeeya howlo ku lug-leh kriminalitetka iyo kuwa iibiya daroogada. Booliska ayaa sidoo kale sheegay in dhalinyarada qaarkeed ay bilaabaan inay daroogo iibiyaan, iyada oo da´doodu tahay 10 ilaa 12 sano. Sababta ugu weyn ee arintan keenaysana ay tahay dhalinyaradan oo aan wadanka sifiican ula qabsan ama ka dhacay iskuulada, shaqo kalena waayay. 

[adsenseyu1]

Taliyaha booliska ayaa sidoo kale ku raacay Listahaug in xaalada xaafadahan ay u baahantahay wax ka qabasho weyn. Isaga oo sheegay in aad u muhiim tahay in laga fiirsado dib u dajinta dadka ajaaniibta ah, lagana fogaado in dad badan oo ajaaniib ah, wadankana ku cusub ay hal meel wada degaan. Taliyaha ayaa sidoo kale sheegay inay diyaar uyihiin inay la shaqeeyaan hay-adaha kale ee dowliga ah, si wax looga qabto arintan xaafadan

Gudoomiyaha xisbiga Rødt, Bjørnar Moxnes oo ah xubin kamid ah golaha deegaanka Oslo ayaa Sylvi Listhaug ku eedeeyay inay sawir cabsi ah oo aan xaqiiqada ku dhisneyn ay ka bixinayso xaalada xaafadahan. Bjørnar ayaa isla ahaantaana qiray in tirada dhalinyarada xaafadahan degan ee ka shaqeeyo howlaha kriminalitetka ay tahay mid aad u weyn, laakiin ay hoos u dhacdey sanadadii ugu danbeeyay.

Børnar ayaa sidoo kale sheegay in Listhaug iyo xisbigeeda FRP ay eeda sababta xaalka xaafadan heerkaas gaarsiiyay wax ku leeyihiin. Isaga oo gaar ahaan ku eedeeyay Listahug inaysan xaalka xaafadan wax ka qaban, markii ay fadhiday golaha deegaanka Oslo.

Dhalinyaradan maanta dhibta ka abuuraysa Grønland, waxay kusoo koreen oo ay noloshooda dhan degenaayeen Oslo oo ay Listhaug maamusho. Xisbiga FRP waligiis far uma qaadan wax ka qabashada xaalada guryaha dowlada. Waa in aan dadka wadanka ku cusub aan la isugu keenin hal meel, ee la dajiyaa daafaha magaalada. Hadii qof walbe la siiyo doorasha ah inuu dego meesha uu rabo, waxaa ugu danbeyn hal meel isugu uruuriyo saboolnimo iyo kriminalitet wadajir ah.

Xigasho/kilde: NRK, P4 [adsenseyu1]

Qaar kamid ah waalidiinta soomaaliyeed ee ku dhaqan wadankan ayaa barta internetka ka bilaabay olole ay sheegeen inay uga soo horjeedaan xadgudubka iyo faquuqa goonida ah oo ay hay-adaha dowladu kula kacaan gabdhaha yar-yar ee soomaalida ah. Xadgudubkaas oo ku saabsan in hay-adaha dowladu ay gabdhaha yar-yar ka baaraan inay gudanyihiin, iyada oo aan lala tashan ama la ogaysiin waalidkii dhalay. Ololahan ayaa ah mid ay waalidiintu ku doonayaan saxiixyada dadka ay sida gaarka ah arintan u taabanayso, si banaanka loo keeno baaxada iyo saameynta ay arintana leedahay.

Waalidiintan ololaha bilaabay ayaa ah kuwo dhalay caruur ay hay-adaha dowladu ka baareen inay gudanyihiin, iyaga oo aan lasoo ogeysiin. Waxayna sheegeen inay ka warqabaan in ugu yaraan 152 gabdhood oo soomaali ah ay hay-adaha dowladu baaritaan ku sameeyeen, waalidiintii dhaleyna aan fasax la waydiisan ama lagala tashan. Sida uu tvga qaranka Norwey sheegay 2 bilood kahor, dhamaan gabdhahaas la baaray waxaa laga waayay mid la guday iyada oo Norwey degan. 

Halkan ka akhri warbixintan NRK [adsenseyu1]

Ololehan oo ay waalidiintan ka bilaabeen barta caanka ah ee Opprop.net ayay sheegeen inay rabaan kaga cowdaan arintan oo ay u arkaan dhibaato iyo xadgudub ay hay-adaha dowladu kula kacaan gabdhahan yar-yar iyo waliba waalidiintoodaba. Waxayna intaas ku dareen in arintan ay dhaawac maskaxeed iyo mid jir ahaaneedka u keeni karto nafsadooda, maadaama ay dareensanyihiin in si gooni ah loo faquuqay. 

Mid kamid waalidiinta howshan abaabulay oo xiriir la soo sameeyay NorSom News ayaa ka codsaday dhamaan dadka soomaaliyeed ee ku dhaqan Norwey inay kala qaybqaataan ololahan, ayna saxiixooda ku biiriyaan si arintan dhaawaca weyn u ah dadka soomaaliyeed wax looga qabto. Aabahan oo dhalay gabar yar oo gudniin laga baaray isaga oo aan la ogaysiin ayaa noo sheegay in dareenkii xanuunka lahaa ee uu ka qaaday arintaas, uu u go-aansaday inuu howshan bilaabo si waalid kale oo soomaali ah uusan ula kulmin dhibtii uu isagu la kulmay. Wuxuuna sheegay inuu rajo weyn ku qabo in ololehan uu wax weyn ka badali karo qaabka loola dhaqmo waalidiinta soomaaliyeed ee caruurta ku haysta wadankan.

in Ilaa hada dad gaarayo 52 qof ayaa saxiixooda iyo codkooda ku biiriyay olahan, qofkii raba inuu codkiisa iyo saxiixiisa ku biiriyo, waxa uu uga qaybqaadan karaa halkan:

Stigmatisert av myndighetene/ Underskriftskampanje

Dilka wiilkan yar ayaa yimid kadib markii guriga u joogey lagu soo tuurey bambo-gacmeed, kaas oo ku qaraxday guriga gudihiisa. Markii Booliska iyo kooxda gar-gaarka deg-dega ah ay soo gaareen guriga ayey heleen wiil yar oo ku dhaawacmey qaraxa, waxaana loo qaadey isbitaalka halkaas oo uu markii danbe ku geeriyoodey sida uu warbaahinta u sheegay Thomas Fuxborg oo ka tirsan Booliska gobolka Goteborg. Qaraxa waxaa ku dhaawacmey laba qof oo kale oo dhaawacoodu yahay mid fudud. Ugu yaraan shan carruur ah iyo weliba dhowr qof oo qan-gaar ah ayaa ku sugnaa guriga qaraxa lagu weeraray.

Wiilka geeriyoodey ayaa lagu magacaabaa Yusuf Warsame waxa uu ka yimid magaalada Birmingham ee dalka Ingriiska isaga oo la socdey Hooyadiis Deeqa Cali Biixi  iyo laba kale oo walaalihiis ah. Waxayna fasax ku joogeen magaalada Goteborg, iyaga oo marti ku ahaa guriga lasoo weerarar, sida u qorey Joornaalka GP. Wiilka oo asalkiisu yahay Soomaali yahay ayaa ku dhashay dalka Ingriiska, haystana dhalashada wadankaas.

Booliska ayaa tuhmaya in weerarkan loo adeegsaday bambo-gacmeedkan uu salka ku hayo aargudasho. Guriga qaraxa lagu weeraray waxaa deganaa qoyska uu ka soo jeedo mid ka mid ah dhallinyaro dhawaan xabsiyo dhaadheer lagu xukumay dalka Sweden. Dhalinyaradan oo horey u geystey weerar ay labo qof ku nafwaayeen maqaaxi ku taala xaafadda Hinsinge ee magaalada Goteborg. Waxa uuna weerarkas dhacay sanadkii 2015.  

Booliska ayaa sidoo kale ka cabsi qaba in weerar kale oo aargudasho ah lagu qaado kooxda la tuhunsanyahay inay ka danbeeyeen weerarkii lagu dilay sideed jirkan. Xaalada xaafada uu weerarkan ka dhacay ayaa ah mid aad looga deyrinayay sanadadii ugu danbeeyay, maadaama ay xaafadu u kala xirantahay kooxo gang ah oo uu ka dhaxeeyo dagaal.

Xigasho/kilde: Dagbadet, GP

Foto: Tom Gustavsen/Romerikes Blad.

Isbuucii hore ayaa wiilkan soomaaliga ah laga ceyriyay tababarka dhalinyarada kooxda Strømmen iyada oo aan loo sheegin sababta. Hooyadii oo lagu magacaabo Shamira Mahamed ayay maamulka kooxdu  u direen waraaq e-post ah oo loogu sheegayo in wiilkeedu uusan ka qaybqaadin karin tababarka kooxda, ilaa laga bixinayo lacag dhan 787,05 oo kooxdu sanad walbe laba jeer ay kasoo uruuriso baqtiyaa-nasiib(lodd) la iibiyo. 

Hooyada dhashay wiilkan ayaa sheegtay in arintan ay tahay mid aan loo qaadin karin, maadaama lacagta xubinimada kooxda iyo tababarkaba ay bixiyaan kommunaha. Hooyada ayaa wargayska localka ah ee Romerikes Blad u sheegtay: in wiilkeedu uusan marki hore ka warqabin sababta tababarka looga saaray ilaa ay iyadu warqadan heshay.  Waxayna arintan ku tilmaantay mid aad looga xumaado, maadaama uu wiilkeedu aad u jecelyahay kubada cagta, isla markaana ay tahay wax aad u xiiseeyo ciyaaristeeda xiliyada firaaqada. 

Shamira Mahamed ayaa sidoo kale sheegtay in aysan ka qaybqaadan karin iibinta baqtiyaa-nasiibka(lodd), maadaama aysan ku banaaneyn shareeco ahaan diinteeda, Iyada oo intaas ku dartay in iibinta baqtiyaa nasiibku uu yahay qayb kamid ah khamaarka. Diinta islaamkana ay mamnuucday in qofku uu ka qaybqaato wax kasta oo ku lug leg khamaarka.  Waxay iga codsanayaan inaan sameeyo wax aan la ii ogoleyn sameyntooda ayayna hadalkeeda ku dartay hooyadan oo Norwey timid 11 sano kahor.  Hooyadana ayaa sidoo kale sheegtay inay diyaar u tahay inay ku dhaqaaqdo sameynta wax kasta oo arintan lagu xalin karo, maadaama uu wiilkeedu kubada cagta aad u xiiseeyo.

[adsenseyu1]

Waxaan diyaar u ahay inaan ka qaybqaato dugnadka( iskaa wax u qabso), walibana aan sameeyo dugnad dheeri ah si aan u kabo lacagta kooxda ka dhiman, ee kasoo gali laheyd iibinta baqtiyaa-nasiibka. Waan ogahay in dad kale oo muslimiin ah ay iibiyaan baqtiyaa nasiibka, laakiin aniga kaligey unbaa hor istaagi doono ilaahay markii aan dhinto. Kaligey unbaa ka jawaabi doono su aalaha iiga imaan doono waxyaabihii aan doortey inaan sameeyay nolosheyda. Sidaas darteedna waa doorasho aan aniga uun la i waydiin doono.

Berit Thorbjørnsrud oo ah macalimad taariikhda iyo diimaha ka dhigto jaamacada Oslo ayaa sheegtay inaysan horey u maqlin arinta Shamiro oo kale, laakiin ay ku saxsantahay in khamaarka guud ahaan uu yahay wax la mamnuucay shareecada islaamka. iyada oo intaas ku dartay in baqtiyaa nasiib loo iibinayo in wax looga qabto dadweynaha, loo fasiro khamaar ay tahay arin fasiraadeeda la adkeeyay. Berit ayaa hooyadan ka codsatay inay arinta ula tagto dadka aqoonta dheer u leh, muhiimaduna ay tahay in lana sameeyo wixii u fiican wiilkan 1o-sano jirka ah.

Wargayska Romerikes Blad ayaa xiriir la sameeyay waalidiin kale oo ka cabanayo arintan baqtiyaa-nasiib iibinta. Waalidiinta qaarkood ayaa sheegay in khamaarku uu yahay wax xaaraan ah shareeco ahaan, isla markaana ay tahay in maamulka kooxdu uu arintaas qadarin iyo xurmo ku siiyo waalidka dhalay ilmaha, oo aan lagu qasbin ama ilmahooda laga saarin tababarka kooxda. 

Morten Teigen oo ah maamulaha kooxda dhalinyarada Strømmen ayaa sheegay sidoo xaqiijiyay in wiilkan tababarka looga saaray, maadaama uusan bixin lacagtaas kooxda kasoo gasha iibinta baqtiyaa-nasiibka. Morten ayaa sheegay in baqtiyaa ay u iibiyaan si hoos loogu dhigo qarashaadka kooxda, waana sharciga kooxda in qofkii aan bixin lacagtaas kooxda laga saarayo tababarka.

Maamulaha kooxda ayaa sheegay in ay tahay markii ugu horeyso oo uu maqlo in baqtiyaa nasiibku uu yahan xaaraan diinta islaamka. Isaga oo sheegay in maamulka kooxda ay arintan dib uga fariisan doonaan. Morten ayaa sidoo kale u sheegay RB in Hadii la bixiyo lacagta xubinimada kooxdu uu wiilkan kusoo noqon karo tababarka kooxda.

Xigasho/kilde: Romerikes Blad [adsenseyu1]

77.000 qof oo ajnabi ah ama dad tiro ahaan le eg dhamaan dadka degan magaalada Fredrikstad oo kamid ah magaalooyinka ugu waaweyn Norwey, ayaa khatar ugu jiro inay dhibaatooyin kala kulmaan garoomada diyaaradaha ee wadamada qaarkood. Inkasta oo booliska Norwey ay badaleen sheekadii muranka weyn dhalisay ee ku saabsaneyd in passportka dhalashada(norsk pass) ee dadka ka yimid 31 wadan loogu qoro (ukjent) meesha dhalashada, hadana waxaa soo badanayo dadka ka cabanayo in ay baaritaano dheeraad ah ay  kala kulmeen garoomada diyaaradaha ee wadamada qaarkood. Waxay sheegeen in si ka duwan sida dadka kale loo baaro, maadaama uu passportkooda aysan ku qorneyn meesha ay ku dhasheen, arintaas oo keeni karto shaki xaga aqoonsigooda ah.

Safaarada mareykanka ayaa sidoo kale wargayska klassekampen u xaqiijiya in qofkii passportkiisa aysan ku qorneyn meesha uu ku dhashay, loo diidi karo in uu helo  Visaba Mareykanka( ogolaanshaha galitaanka mareykanka).

Dadka lasoo korsoday(adoptert) ayaa la siiyay fursad passportkooda loogu qori karo meesha dhalashada, hadii ay keenaan warqad cadeynayso magaaladii laga soo adopt-gareystay ama laga soo kaxeeyay markii ay yaraayeen.  Arintan ayaana dhalisay dood cusub oo ku saabsan in qaab cadaalad ah aan loola wada dhaqmin dadka ajaaniibta ah ee aan wadanka ku dhalan.

Tusaale ahaan qofkii lasoo korsoday ee ku dhashay India, waxaa loogu qorayaa magaalada dhalashada, hadii uu keeno warqada cadeynta magaalada laga soo kaxeystay. Laakiin qofkii si caadi ah ugu dhashay India, waxaa loogu qorayaa oo kali wadanka uu ku dhashay ee India, iyada oo aan lagu qorin magaaladii uu India kaga dhashay. Waxaa intaas dheer in qof walbe uu lasoo korsoday uusan keeni karin warqad cadeyn karta magaalada uu ku dhashay, maadaama laga yaabo inay kasoo wareegatay mudo 40 sano kor u dhaafi karto.

[adsenseyu1]

Booliska ayaa horey u sheegay in arintan ay u arkeen xal lagama maarmaan ah, inta laga helayo xal kale. Iyaga oo sheegay in wadahadalo kula jiraan folkeregisterka(diiwaanka dowliga ah), iyaga oo raadinayo qaab kale oo lagu xaliyo dhibta dadkan kasoo wajahday in meesha ay ku dhasheen loo diiwaan galiyo.

Ururka la dagaalanka fuquuqa ay hay-adaha dowladu kula kacaan dadka shacabka ah(OMOD) ayaa arintay si aad ah uga soo horjeeday ilaa bilowgii, iyaga ku tilmaamay inuusan aheyn xalka saxda ah ee looga hortagi karey dhibtan. OMOD ayaa sidoo kale codsaday in boolisku ay dib uga noqdaan go-aankoodi ku saabsanaa in qofka ku dhashay 31-daas wadan loogu qoro wadanka uu ku dhashay oo kaliya, iyada aan loogu qorin magaalada uu ku dhashay. Waxay sidoo kale cadeeyeen inay xiriir lasoo sameeyeen dad baaritaan dheeraad ah kala kulmay garoomada diyaaradaha wadamada qaarkood. 

Xigasho/kilde: Klassekampen.no [adsenseyu1]